توضیحات
مقدمه
همانگونه که در جلد نخست این مجموعه بیان شد، معارف دینی در مکتب اسلام و مذهب تشیع علاوه بر مباحث اعتقادی، مباحث احکامی را نیز در برمیگیرد. در این مکتب، با اعتقاد صحیح هدف شناخته میشود و با تعیین نحوه عمل صحیح، حرکت به سوی هدف ممکن و میسر میگردد؛ لذا عبادت و بندگی، به معنای انجام دستورات الهی، خود، کلاس تربیت دینی است که معتقدین به اسلام را به اهداف آیین اسلامی واصل میگرداند. اما عبادت مقبول هم به نحوه انجام آن بستگی دارد و هم به معرفت عابد و نحوه نگرش عبادتی وی. امام صادق(ع) در این زمینه میفرمایند:
إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ
(ارزش) اعمال بسته به ارزش نیتهاست.
خداوند نیز در قرآن کریم با بیان عباراتی چون «وَ أَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاَّ ما سَعى» و «وَ لِکُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ ما رَبُّکَ بِغافِلٍ عَمَّا یَعْمَلُونَ» ، علاوه بر آنکه نقش عمل را مشخص مینماید، ارزش عمل و نتیجهدهی صحیح آن را نیــز بـــه مـعــــرفـت درســت و نیـت سالــم وابـســتـه میگــردانـد. امـام صـــادق(ع) در حدیثی دیگر میفرمایند:
… النِّیَّهُ تَبْدُو مِنَ الْقَلْبِ عَلَى قَدْرِ صَفَاءِ الْمَعْرِفَهِ
… نیت به میزان خلوص (عاری از آلودگی بودن) معرفت، از قلب نشأت میگیرد.
بنابراین میتوان گفت که یکی از شرایط مهم ثمردهی عمل عبادی، تقویت معرفت دینی و به تعبیری دستیابی به بینش صحیح قبل از کوشش است.
از جمله نقشههای معاندین مکاتب توحیدی، شبهه پراکنی در مباحث مختلف مذهبی بوده و هست. گاهی در مبانی اعتقادی و پایههای فکری ایراد وارد کردهاند که وظیفه هر دیندار بامعرفتی، تحقیق و بررسی همه جانبه و دفع شبهات برای رسیدن به یقین است و گاهی نیز در فلسفه احکام یا مواردی از دستورات دینی اشکال نمودهاند که در این جلد به پارهای از آنها به مناسبت مباحث احکامی و اجتماعی پرداخته و پاسخ داده شده است.
حقیر مدعی نیست که تمامی شبهات را مطرح نموده یا برای هر شبههای پاسخی همه جانبه را بیان داشته؛ اما تلاش شده است تا با ذکر نمونههایی، مجموعهای گردآوری شود که هر محقق بیغرضی با مطالعه آن علاوه بر دریافت زمینه بحث، نحوه ایراد شبهات و پاسخ بدانها را بیابد.
امید است خداوند به ما قدرت درک صحیح حقایق و اجتناب از اغراض نفسانی و امراض شیطانی را عنایت فرماید تا با شناخت درست هدف و عمل صحیح در راستای آن، به جامعه ایدهال الهی نائل آییم.
محمد اسدی گرمارودی